Komünitedeki farklı türler mutualizm, parazitizm, av-avcı ilişkileri ve rekabet gibi nedenlerden dolayı birbirleriyle sürekli etkileşim içindedir. Belirli bir ortamda ancak belirli sayıda organizma yaşayabileceğinden aynı ortama fazla sayıda bireyin yerleşmek istemesi rekabete neden olur. Bu nedenle aynı ortamda yaşayan bitkiler ışık, su, mineral gibi faktörlerin biri veyş birkaçı için sürekli rekabet hâlindedir. Örneğin bahçe bitkileri, topraktaki mineral ve su için yabani otlarla rekabet eder.

  Rekabet farklı türler arasında olduğu gibi aynı türün bireyleri arasında da olabilir. Aynı türe ait bireyler arasındaki rekabete tür içi rekabet denir. Belirli bir bölgedeki bir türe ait birey sayısı arttığında bu bireyler arasında besin, ışık vb. faktörler için rekabet başlar. Örneğin bir buğday tarlasındaki buğdaylar arasında görülen rekabet, tür içi rekabettir. Farklı türlerin bireyleri arasındaki rekabete ise türler arası rekabet denir. Buğday tarlasındaki buğdaylar ile yabani otlar arasındaki rekabet, türler arasındaki rekabete örnektir.

  Herhangi bir ekolojik ortamda, farklı ekolojik nişlerin oluşması da türler arası rekabetin bir sonucudur. Bireyin ekolojik ortamdaki işlevi onun nişini gösterir. Bir canlının beslenmek, korunmak, saklanmak, üremek ve diğer canlılarla ilişki içerisinde olmak gibi yaptığı ve yapması gereken bütün faaliyetler ekolojik niş içerisinde yer alır. Örneğin bir kurbağa yavrusu bitkiyle beslenen birincil tüketici iken ergin bir kurbağa böcek ve diğer hayvanlarla beslenen ikincil bir tüketicidir.

  1934 yılında Rus ekolog G.F. Gause (G.F.Gaus), Paramecium aurelia (Paramesyum aurelya) ve Paramecium caudatum (Para- mesyum kaudatum) adı verilen iki protista türü ile yaptığı labo- ratuvar deneylerinde türler arası rekabetin etkilerini araştırmıştır. Gause, her gün sabit miktarda besin eklediği ayrı kültür ortamlarında bu iki bakteri türünü yetiştirmiş; her iki protista türünün de hızla arttığını ve kültürlerinin en yüksek birey sayısına ulaştığını görmüştür. İki türü birlikte aynı kültür ortamında yetiştirdiğinde P.aurelia popülasyonu besin rekabetinde daha başarılı olduğundan hızla artarken P.caudatum popülasyonu kültürde yok olmaya başlamıştır (Grafik 3.1). Bu çalışmalar sonucunda Gause, iki türün çok benzer olduğu, aynı sınırlı kaynaklar için rekabet ettiği ve birlikte bulunamayacağı sonucuna varmıştır.

  Ekolojik nişleri aynı olan iki tür, komünite içinde bir araya geldiğinde aralarında rekabet başlar ve daha az rekabet gücündeki tür o alanda yok olur ya da türlerden biri doğal seleksiyonla farklı bir kaynağı kullanmak üzere farklı özellikler kazanabilir. Ekolojik olarak benzer türler eğer nişlerinde bir ya da daha fazla farklılık varsa komünite içinde birlikte bulunabilir.

  Tür içi ve türler arası rekabet, hayvan ve bitki popülasyonlarındaki büyümeyi sınırlayan ve dengede tutan önemli faktörlerden biridir. Popülasyonların sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi, su, besin, ışık, yaşama-çoğalma alanları vb. sınırlı bazı çevresel kaynakların kullanımı ile ilgilidir. Yaşama alanına en iyi uyum sağlayan tür, bu ortamdaki diğer türlerle en iyi rekabet edebilen türdür.

  Rekabeti etkileyen önemli faktörlerden biri de türlerin gelişme ve olgunlaşma dönemlerinin farklı olmasıdır. Bu dönemler ne kadar farklıysa türler arasındaki rekabet o ölçüde azalır. Türler arası rekabet bitkisel üretim açısından da önemlidir. Örneğin gerek kültür bitkileriyle yabani ot arasındaki rekabet gerekse mısır-soya, mısır-fasulye gibi karışık ekimlerde farklı iki tür arasındaki rekabet birim alandan elde edilecek verimi olumsuz yönde etkileyebilir.

   Komünitelerde türler arasında rekabetten başka av-avcı ilişkisi de görülebilir. Hayvan komünitelerinde bireylerin çoğu birbirini yiyerek beslenir. Besin olan hayvana av, avla beslenen hayvana ise avcı denir. Örneğin vaşak beslenmek için tavşanı avlar. Avlanma sonucunda vaşak popülasyonu artarken tavşan popülasyonu azalır. Belirli bir süre sonra tavşan popülasyonunun azalması nedeniyle vaşaklar besin bulamaz. Besin bulamayan vaşak popülasyonunda ölüm, göç ve rekabet görülür. Bu da vaşakların sayısının azalmasına, tavşan popülasyonunun artmasına neden olur (Grafik 3.2).